FAQ "Agressie"

Deze FAQ is een dynamisch document. De vragen en antwoorden kunnen worden aangepast en de FAQ kan worden aangevuld met nieuwe vragen. Wijzigingen in de wetgeving zullen ook worden opgenomen.

Wat is geweld?

Het is elke daad van geweld, fysiek of verbaal.

 

DEEL BRANDWEERMAN - Wat kan de brandweer doen?

Kan ik me voorbereiden om met agressie om te gaan?

Het Federaal Kenniscentrum voor Civiele Veiligheid (KCCE) heeft in samenwerking met experten ter zake twee nieuwe opleidingen laten uitwerken rond omgaan met agressie tijdens een interventie. Beide opleidingen zijn erkend als voortgezette opleiding en staan open voor alle brandweerlieden – van brandweerman tot officier, zowel voor vrijwilligers als beroepsbrandweerlieden. In de opleidingen, die een dag duren, komen de kennis en vaardigheden rond deze problematiek aan bod, zodat het verlenen van hulp en bijstand in situaties van agressie in veilige arbeidsomstandigheden kan verlopen. Hierbij wordt gestreefd naar een adequaat handelen waarbij slachtoffers het recht op dienstverlening niet ontzegd wordt én waarbij de hulpverlener het eigen welzijn niet uit het oog verliest.

Deze twee opleidingen zijn :

  • Resultaatgericht communiceren met moeilijke burgers en omstaanders tijdens interventies op het terrein voor de operationele brandweerlieden’: Je leest hier meer over de inhoud van deze opleiding

  • First Responder Anti-Agression Training’: Je leest hier meer over de inhoud van deze opleiding.

Ik werd het slachtoffer van agressie, wat kan ik doen?

A. Binnen mijn hulpverleningszone

1. Bij wie en hoe kan ik de feiten melden?

Het wordt sterk aanbevolen om elke daad van agressie te melden aan de vertrouwenspersoon of aan de preventieadviseur binnen de zone door middel van een typeformulier.

Daarnaast moeten de feiten gemeld worden aan de interventieleider zodat deze in het interventieverslag worden opgenomen.

2. Ben ik verplicht om de feiten te melden?

Neen, maar we raden sterk aan om elk geval van (verbale of fysieke) agressie te melden. Naast het feit dat dit op moreel vlak belangrijk is, geeft het ook aan de zone belangrijke informatie en laat het toe om een zicht te krijgen op het fenomeen. De verzamelde gegevens kunnen de zone helpen bij het uitwerken van preventieve maatregelen en kunnen ook gebruikt worden wanneer de zone gerechtelijke stappen wil ondernemen.

B. Bij de gerechtelijke overheden

3. Bij wie kan ik de feiten melden?

Je kan de feiten melden door klacht in te dienen bij de politie . Dit is mogelijk in ieder politiecommissariaat (dat van de woonplaats van de brandweerman of van de gemeente waar het misdrijf werd gepleegd).

4. Ben ik verplicht om naar de politie te stappen?

Neen, je bent niet verplicht maar we raden toch aan om ernstige gevallen van agressie te melden aan de politie.

Naast het feit dat dit de nodige morele genoegdoening kan bieden, stelt het de politie en het gerecht in staat om stappen te ondernemen tegen de dader van het geweld. De stap naar de politie kan ook zorgen voor een ontradend effect op daders wanneer zij beseffen dat zij vervolgd kunnen worden.

5. Volstaat het om klacht in te dienen bij de politie?

Ja, maar wanneer je een klacht indient kan je tegelijk een verklaring van benadeelde persoon afleggen (zie vraag 6) of je burgerlijke partij stellen (zie vraag 7).

6. Wat is het verschil tussen een verklaring van benadeelde persoon en een klacht?

Bij het indienen van een klacht kan je ervoor kiezen om een verklaring van benadeelde persoon af te leggen.  Je wordt dan op de hoogte gebracht van de vorderingen in het onderzoek, je hebt het recht om het dossier in te kijken en er een kopie van te krijgen en om documenten te laten toevoegen aan het dossier.

Wanneer je een klacht indient zonder een verklaring van benadeelde persoon af te leggen, zal je enkel worden geïnformeerd over de datum, het uur en de plaats van de zitting van de rechtbank. Je hebt geen bijkomende rechten.

7. Wat is een klacht met burgerlijke partijstelling?

Wanneer je een klacht indient bij de politie kan je je nadien burgerlijke partij stellen. Deze stap laat toe een schadevergoeding te vragen voor de schade die niet wordt gedekt door de arbeidsongevallenverzekering.  De burgerlijke partijstelling gebeurt bij de strafrechter.

8. Kan ik anoniem klacht indienen bij de politie?

Neen. De rechten van de verdediging vereisen dat de vervolgde persoon kennis kan nemen van alle elementen die de hem ten laste gelegde feiten uitmaken en dus toegang kan hebben tot het volledige dossier.  Alle nuttige informatie over het slachtoffer wordt vermeld in het dossier. Dit zijn meestal de naam en voornaam, woonplaats of verblijfplaats, geboortedatum en -plaats en beroep.

9. Kan ik tijdens mijn werkuren klacht indienen bij de politie?

De zone kan het personeelslid eventueel toelaten om klacht neer te leggen tijdens zijn arbeidstijd. Dit is dan een door de zone toegelaten zending, waarvoor de verplaatsingskosten moeten worden terugbetaald.

10. Wat gebeurt er met mijn klacht bij de politie?

De politie geeft het proces-verbaal van de klachtneerlegging door aan de procureur des Konings, die zal beslissen of de dader van de feiten zal worden vervolgd. Er zijn twee mogelijkheden. Ofwel oordeelt de procureur des Konings dat er voldoende bewijzen zijn om bijkomende stappen te ondernemen (minnelijke schikking in strafzaken, bemiddeling in strafzaken, verschijning voor de rechtbank of voortzetting van het onderzoek), ofwel oordeelt de procureur des Konings dat er onvoldoende bewijzen zijn of dat het niet aangewezen is om tot vervolging over te gaan. Hij kan dan beslissen om de zaak te seponeren [1].

[1] Meer informatie over uw rechten als slachtoffer en het verloop van de strafprocedure vindt u in de brochure van het Nationaal Forum voor slachtofferbeleid.

11. Kan ik een beroep doen op een advocaat die wordt betaald door de zone?

Jouw zone kan beslissen om de kosten voor de gerechtelijke bijstand te betalen.

12. Als ik tijdens mijn job het slachtoffer word van geweld, is dat dan een arbeidsongeval?

Ja, dat is een arbeidsongeval.

13. Kan ik een schadevergoeding vragen aan de pleger van het geweld en hoe moet ik dat doen?

Je kan een schadevergoeding vragen door je burgerlijke partij te stellen bij de strafrechter (zie vraag 7). Na het strafproces of wanneer het parket beslist om de feiten niet te vervolgen, kan je de dader dagvaarden voor de burgerlijke rechtbank om langs deze weg een schadevergoeding te krijgen.

14. Kan ik een schadevergoeding vragen wanneer mijn bril beschadigd raakte door het geweld?

Ja, materiële schade kan vergoed worden op basis van artikel 166, §1 van de wet van 15 mei  betreffende de civiele veiligheid. Wanneer je tijdens de uitoefening van je functie schade lijdt aan goederen waarvan jij de eigenaar of houder bent en die goederen nodig zijn om je functie te kunnen uitoefenen, heb je recht op een vergoeding van de schade.

15. Welke straf riskeert een dader van geweld?

Het Strafwetboek voorziet in een verzwaring van de straf voor de slagen en verwondingen bedoeld in de artikelen 398 tot 405 van het Strafwetboek, gepleegd tegen brandweermannen en ambulanciers. Een wijziging van het Strafwetboek wordt momenteel voorbereid. Op dit moment is het nog te vroeg om de voorgestelde wijzigingen te bespreken. In elk geval zal deze FAQ worden aangepast aan de aanpassingen die een impact hebben op het  personeel van de hulpdiensten.

DEEL ZONE –  Wat kan de zone doen ?

A. PREVENTIE

1. Wat kan de zone doen om agressie te vermijden?

Het is aangewezen dat de zone een beleid rond het beheer van geweld uitwerkt en het personeel informeert over het bestaan en de inhoud van ervan.

Zo’n zonaal beleid is belangrijk omdat het toelaat om:

  • Een duidelijker zicht te krijgen op de omvang en de aard van de feiten van geweld opdat in de toekomst meer adequaat kan worden gereageerd;
  • Een sterk signaal te geven aan uw personeel en ervoor te zorgen dat personeelsleden die slachtoffer werden, zich ondersteund voelen.
Daarnaast kan de zone  het personeel aanmoedigen om de twee nieuwe opleidingen rond "omgaan met agressie", die via het KCCE werden uitgewerkt, te volgen. Deze opleidingen willen  het personeel de tools en kennis verschaffen zodat zij weten hoe te reageren wanneer zij met agressie worden geconfronteerd. U vindt meer informatie aan het begin van deze FAQ.

B. BELEID

2. Hoe kan de zone een beheersbeleid tegen agressie invoeren?

Om een beheersbeleid tegen agressie in te voeren, moet de zone de volgende elementen vastleggen:

  • Een contactpersoon aanduiden op wie uw personeel een beroep kan doen in geval van agressie. Die rol wordt meestal toegekend aan de vertrouwenspersoon of de preventieadviseur.
  • Bepalen hoe uw personeel deze contactpersoon kan bereiken.
  • Zorgen voor een typeformulier voor de registratie van de klachten en het doel ervan preciseren (bv. een stand van zaken opmaken, de feiten van geweld in kaart brengen, statistieken ter beschikking hebben). Dit formulier wordt door de zone uitgewerkt in samenwerking met haar preventieadviseur. Als voorbeeld zijn er formulieren beschikbaar:  « Meldingsformulier agressie veroorzaakt door derden » - « Feiten van Geweld door Derden » / « Faits de Violence par Tiers » (SIAMU).
  • Bepalen wat er concreet voorgesteld kan worden aan de brandweerlieden/ambulanciers. Bv.: psychologische steun, ondersteuning bij het indienen van de klacht bij de politie, toestemming om tijdens de diensturen klacht neer te leggen en vergoeding van de verplaatsingskosten, ondersteuning tijdens de gerechtelijke procedure, financiële bijstand voor de gerechtskosten,...
  • Bepalen of en onder welke voorwaarden de zone een klacht indient of zich burgerlijke partij stelt bij agressie tegen een personeelslid.
  • Een algemene communicatie voorzien aan het personeel over het ingevoerde beleid en meer specifieke informatie aan het personeelslid dat het slachtoffer werd van geweld. 
Het is sterk aanbevolen om het personeel te informeren  over het ingevoerde beleid en het bestaan van deze FAQ. Wanneer een personeelslid het slachtoffer werd van agressie moet hij/zij zo snel mogelijk opgevangen worden binnen de zone en de nodige informatie ontvangen.

3. Wat te doen wanneer een personeelslid agressie meldt?

Wanneer een personeelslid agressie meldt, kunt u hem/haar voorstellen het typeformulier van de zone in te vullen zodat de melding geregistreerd wordt. Naast het feit dat deze melding van moreel belang is voor het slachtoffer, geeft het ook aan de zone belangrijke informatie en laat het toe om een zicht te krijgen op het fenomeen. De gegevens van het typeformulier kunnen anoniem worden gemaakt voor het opmaken van statistieken. Door dit formulier systematisch te gebruiken, zal u het aantal feiten van geweld ten aanzien van uw personeel kunnen evalueren en zowel per categorie als per geografische ligging kunnen indelen. Dat zal u helpen om te bepalen welke preventieve maatregelen binnen uw hulpverleningszone moeten worden getroffen.

De verzamelde informatie kan ook worden gebruikt in het kader van een rechtsvordering (zie punt C).

Daarnaast moeten de feiten vermeld worden in het interventieverslag in het daarvoor voorziene vak.

4. Wat kan de zone doen wanneer een personeelslid een klacht wenst in te dienen?

De zone kan bv. aan het personeelslid psychologische steun aanbieden of de nodige hulp voorzien bij het indienen van een klacht bij de politie. Zij kan ook  de toestemming geven om tijdens de arbeidstijd klacht in te dienen. Het betreft dan een toegelaten zending, waarvan de verplaatsingskosten moeten worden terugbetaald.

C. ACTIES WANNEER EEN PERSONEELSLID SLACHTOFFER IS GEWORDEN

5. Is er bijstand door een advocaat voorzien voor het geval dat een personeelslid tegen wie geweld werd gepleegd, gerechtelijke stappen wil ondernemen?

De zone kan beslissen om de kosten van de gerechtelijke bijstand ten laste te nemen wanneer een personeelslid het slachtoffer wordt van geweld en gerechtelijke stappen wil zetten. Momenteel is dit niet voorzien in de wet maar een wijziging in die zin van artikel 165, §1 wordt voorbereid.

6. Kan de zone een klacht indienen in de plaats van het personeelslid?

Neen. Een klacht bij de politie moet persoonlijk door het slachtoffer gebeuren; de zone kan dit niet in zijn/haar plaats doen. De klacht kan evenmin anoniem gebeuren. Alle nuttige informatie wordt vermeld in het dossier :  naam en voornaam, woonplaats of verblijfplaats, geboortedatum en -plaats en beroep.

De zone kan wel een klacht indienen voor de schade die zij geleden heeft (zie vraag 8 hieronder).

 

7. Wat is een verklaring van benadeelde persoon en kan de zone deze stap zetten?

Wanneer de zone een klacht indient bij de politie, kan zij ervoor kiezen om een verklaring van benadeelde persoon af te leggen.  Zij wordt dan op de hoogte gebracht van de vorderingen in het onderzoek, heeft het recht om het dossier in te kijken en er een kopie van te krijgen en om documenten te laten toevoegen aan het dossier.

Wanneer de zone een klacht indient zonder de verklaring van benadeelde persoon af te leggen, zal zij enkel worden geïnformeerd over de datum, het uur en de plaats van de zitting van de rechtbank.

 Het feit dat de hulpverleningszone een  klacht indient heeft een belangrijke symbolische waarde. Het toont aan dat zij het aangevallen personeelslid steunt.

 

8. Kan de zone een schadevergoeding vragen wanneer een personeelslid het slachtoffer van geweld wordt tijdens de uitoefening van zijn functie?

Ja. Wanneer geweld wordt gepleegd tegen een personeelslid kan de zone:

  • de bedragen van de wedde terugvorderen die gestort werden aan het personeelslid, op basis van artikel 14, §3 van de wet van 3 juli 1967 betreffende de arbeidsongevallen (zie vraag 9 hieronder);

  • de vergoeding voor zaakschade terugvorderen, wanneer zij schade aan goederen van het personeelslid heeft vergoed, op basis van artikel 166, §1 van de wet van 15 mei 2007 (zie vraag 9 hieronder);

  • alle betaalde bedragen terugvorderen die geen deel uitmaken van artikel 14, §3 van de wet van 3 juli 1967, met inbegrip van de sociale en fiscale lasten, op basis van artikel 1382 van het Burgerlijk wetboek (zie vraag 11 hieronder);

  • het herstel vorderen van de materiële schade die werd veroorzaakt aan de goederen van de zone, op basis van artikel 1382 van het Burgerlijk wetboek; in dit geval moet de zone het geweld, de schade en het oorzakelijk verband tussen beide bewijzen (zie vraag 11 hieronder);

  • het herstel vorderen van de morele schade als gevolg van een aantasting van de eer of reputatie van de zone, op basis van artikel 1382 van het Burgerlijk wetboek; in dit geval moet de zone het geweld, de schade en het oorzakelijk verband tussen beide bewijzen (zie vraag 11 hieronder).
    De zone kan deze vergoedingen verkrijgen door zich burgerlijke partij stellen voor de strafrechter of door een vordering tot schadevergoeding in te dienen bij de burgerlijke rechtbank. De rechter zal dan beslissen over het bedrag van de vergoeding.

    Opgelet: de burgerlijke vordering veronderstelt dat de identiteit van de dader van de feiten van agressie bekend is.  Indien dat niet het geval is, moet eerst een klacht worden ingediend opdat er een onderzoek kan worden gevoerd en men in kennis kan worden gesteld van de identiteit van de vermeende dader.

 

9. Kan de zone de kosten die zij maakte als gevolg van het geweld gepleegd tegen een personeelslid tijdens de uitoefening van zijn functie, terugvorderen van de pleger van het geweld?

Ja, de zone kan de bedragen terugvorderen die gestort werden aan de werknemer (vergoeding tijdens de periode van tijdelijke ongeschiktheid) op basis van artikel 14, §3 van de wet van 3 juli 1967 betreffende de arbeidsongevallen. De zone kan ook de vergoeding voor zaakschade terugvorderen van de pleger, wanneer zij de schade aan goederen van het personeelslid, zoals bijv. een bril die werd beschadigd, heeft vergoed op basis van artikel 166, §1 van de wet van 15 mei 2007.

In deze twee gevallen treedt de zone in de rechten van het personeelslid voor de betaalde bedragen.

 

10. Kan de zone de kosten die zij maakte als gevolg van het geweld gepleegd tegen een personeelslid buiten de uitoefening van zijn functie, terugvorderen van de pleger van het geweld?

Momenteel bestaat er geen specifieke bepaling die voorziet dat de zone in de rechten treedt van het personeelslid wanneer het geweld werd gepleegd buiten de uitoefening van zijn functie. Nochtans kan de zone wel een vordering instellen op basis van artikel 1382 van het Burgerlijk wetboek om een terugbetaling te verkrijgen van de wedde die zij heeft betaald aan het personeelslid [2].

[2] Er bestaat rechtspraak van het Hof van Cassatie die het mogelijk maakt voor de werkgever om schadevergoeding te verkrijgen. Het Hof van Cassatie is van mening dat het feit dat de werkgever statutair verplicht is om de bezoldiging te betalen, los staat van de vraag of er al dan niet een oorzakelijk verband bestaat tussen de fout begaan door de pleger van het geweld en de schade geleden door de werkgever wegens het verlies van de prestaties van zijn personeelslid.

 

11. Welke vergoedingen kan de zone verkrijgen op basis van artikel 1382 van het Burgerlijk wetboek?

Een vordering op grond van artikel 1382 van het Burgerlijk wetboek stelt de zone in staat om alle betaalde bedragen terug te krijgen, met inbegrip van de sociale en fiscale lasten, die geen deel uitmaken van de wettelijke subrogatie van artikel 14, §3 van de wet van 3 juli 1967. Daarbij komt nog het herstel van de materiële schade die werd veroorzaakt aan de goederen waarvan de zone eigenaar is. De rechtspraak erkent ook het bestaan van een morele schade in hoofde van een rechtspersoon van publiek recht als gevolg van een aantasting van zijn eer of zijn reputatie.